31 Ocak 1968 gecesi Güney Vietnam Ulusal Kurtuluş Cephesi (FLN) Tet saldırısıyla 1968 yılının açılışını yapar. Bu saldırı savaşın gidişini değiştirir ve ABD askeri yetkilileri bile savaşı kaybedebileceklerini düşünmeye başlar.

68 ile ilgili kitabı yazarken 68’in dünya çapındaki ortak paydası olan Vietnam savaşına karşı çıkılması üzerinde de durulması gerekirdi. Bu vesileyle –kitapta kısaca yer alacak olmakla birlikte- Vietnam savaşını ayrıntılı olarak öğrendim. Bir şeyi anladım: 1960’lı yıllarda biz bu savaş hakkında pek bir şey bilmiyormuşuz. ABD’nin yoğun bombardımanını biliyorduk, köylerde sergilenen vahşeti biliyorduk, Vietkong’un iyi savaştığını da biliyorduk ve hepsi bu kadardı.

3000 genç Vietnamlının SSCB’de savaş pilotu olarak eğitildiğini bilmiyordum. Kuzey Vietnam’da yaklaşık 200 Mig-21 avcı uçağının bulunduğunu da bilmiyordum. SSCB’nin Vietnam halk ordusuna çok sayıda uçaksavar ve kısa menzilli roket verdiğini de yeni öğrendim.

3 Nisan 1965’te Kuzey’den Güney’e temel ikmal yolunu bombalamak amacıyla B-52 ağır bombardıman uçakları Kuzey Vietnam’ın başkenti olan Hanoi yakınlarına yönelirler ve büyük sürprizle Mig-21 avcı uçaklarıyla karşılaşırlar. Büyük kayıp verirler.

Bugüne kadar Vietnam savaşında ABD’nin havada rakipsiz olduğunu sanırdım, öyle değilmiş.

2004 yılında Vietnam savaşıyla ilgili bir kitap hazırlayan Jonathan Neale’e göre, 1965-1975 yılları arasında ABD Vietnam’da 3719 uçak ve 4869 helikopter kaybetmişti. 1966’da Der Spiegel dergisinin 43. sayısındaki bir yoruma göre ise (dergisinin solculukla ilgisi yoktur) ABD fabrikaları savaş uçağı ve helikopter yetiştirmekte zorlanmaktadır. Bu kadar büyük kayıp yaşayacaklarını düşünmemişlerdi. Benzer durum savaş pilotları için de yaşanmaktadır. Çok sayıda pilot ya esir düşmüştür ya da ölmüştür.

ABD’nin Vietnam savaşındaki toplam kaybı 58.000 kişidir. Savaş bittikten sonraki yıllarda da “Vietnam sendromu” nedeniyle çok sayıda ordu mensubu intihar ediyor.

Bu savaşın ABD toplumunu ne kadar derinden etkilediği bu rakamlardan da anlaşılabilir.

Büyük Tet saldırısının ayrıntılı olarak gelecek yazıda aktaracağım…