Bugün dünya çapında üniversite sıralaması açıklanmış. Gerçi bianet’te de yer alan haberdeki sıralama pek doğru sayılmaz çünkü bölümüne göre sıralama değişebilir. Mesela bir üniversite maden mühendisliğinde iyidir, diyelim elektrik mühendisliğinde kötüdür. Bu farklılığı sosyoloji, felsefe, politik bilim gibi bölümlere de genişletebilirsiniz. Bir üniversitenin bütün bölümleri aynı oranda iyi değildir ya da dünya sıralamasındaki yerleri değişiktir. Üniversitenin sıralamadaki yeri diyelim 500. ise, bazı bolümler için bu rakam 700 olurken, bazıları için mesela 300 olabilir.

Burada ayrıntılı bir değerlendirme gereklidir ama bunu geçelim ve açıklanan mevcut listeye bakalım.

Ülkenin en iyi üniversitesi dünya çapında 465. sıradaki Koç Üniversitesi, bunu 521. sırada Sabancı izliyor, ardından 600. sırada ODTÜ geliyor.

Almanya üniversiteleri için 2021 yılına ait ayrıntılı sıralama bulamadım, belki daha sonra yayınlanır. Bu yıla ait daha genel bir sıralama vardı. 15 yıl önce Goethe Üniversitesinde politik bilim bölümünü bitirdiğimde okul dünya çapında 176-200 bandında yer alıyormuş. İki yıl önce kez bu kez felsefe bölümünü bitirdiğimde 251-300 bandında yer almaya başlamış. Belirttiğim gibi bu bantta tam olarak nerededir, bulamadım; muhtemelen daha ayrıntılı sıralama için fazla arama gerekecek…

Yine de hoşuma gitti yani, Türkiye’nin en iyi üniversitesinin epeyce üzerinde olan yeri bitirmişim.

1972’de ODTÜ’yü bitirdiğim zaman dünya çapında üniversite sıralaması yoktu ama kuvvetle tahmin ediyorum ki ODTÜ ilk yüz arasındaydı. Sonra her ülkede çok sayıda üniversite açıldı, bizde ise eğitimin kalitesi genel olarak geriledi. Eskiden yazarken önemli Türkçe hataları yapan lise mezununu zor bulurdunuz, şimdi üniversite mezunu için bile normal oldu.

Türkiye’de ekonomik ve politik sorunu bulunmayan özellikle doktor ailelerin ülke dışına gitmelerinin önde gelen nedenlerinden birisi çocuklarının iyi eğitim alması arzusudur. Haklılar!

Gazetelerde sürekli haber olarak yer alıyor: çok sayıda genç ülke dışına gitmek ve dahası yerleşmek istiyor. Bu gençler başka ülkelerdeki iş durumunun hiç de iyi olmadığını mutlaka biliyordur. Otuz yıl önce bu derecede bilinmeyebilirdi ama internet ile birlikte basit İngilizce bilen herkes için çok sayıda bilgi ulaşılır duruma geldi. Daha iyi eğitim görmek istiyorlar. Bunu yapmak her yerde zordur. Mesela Almanya’da ailenin kültür düzeyiyle çocuğun ne oranda eğitim görebildiği arasında yakın ilişki bulunuyor. Bu ilişki aslında her ülkede vardır. Ekonomik durum ikinci derecede önemli faktördür çünkü Almanya’da ve başka bazı ülkelerde üniversite eğitimi ücreti düşüktür ve herkes yarısı karşılıksız burs da alabilir. Tek şart üniversiteyi zamanında bitirmenizdir. Mesela Bachelor için altı yarıyıl dolunca burs kesilir. Çok sayıda öğrenci ancak 7 yarıyılda ya da 3,5 yılda bitirebiliyor. Bu durumda ya aileleri destek oluyor ya da altı ay çalışıp okuyorlar.

Eğer çocuk kitabın, gazete ve derginin girdiği bir evde büyümüşse, genellikle hem yüksek eğitim görüyor hem de başarılı oluyor. Anne ve babanın bir şey okumadığı, ders kitabından başka kitabın bulunmadığı bir evde büyümüşse, isterseniz milyoner olun, okuması sıkıntılı olur.

Okumayan bir toplumda en iyi üniversitenin dünyada 465. sırada bulunması iyi sonuç bile sayılabilir.