Ne zaman başladığını bilmiyorum. Milattan önce de ne zaman? Bitişi ise yaklaşık olarak islamiyetin doğuşu ya da 600’lü yıllardır.

İlkçağ tarihinin güzel yanı dünya tarihi olmasıdır çünkü dünya Akdeniz dünyasıdır. Akdeniz ve çevresindeki ülkeler dünyanın merkezidir. Bu nedenle ilk tarihçi sayılan Heredot aynı zamanda küresel tarihçidir. Akdeniz dünyasının başlıca güçlerini anlatması zamanın dünyasını anlatmak için yeterliydi.

Sahne küçük olunca görmek kolaylaşıyor. Kolayca dünya çapında önderler çıkıyor.

Yıllar sonra emperyalizm belirlemesinin ilkçağ için de uygulanabileceği anlaşıldı. İşgal ve sömürü Atina kent devletinin ve Roma İmparatorluğu’nun belirgin özelliğidir.

20. yüzyıldaki kapitalist emperyalizmdir ve bunun hakim duruma gelmesi de bu yüzyılın ortalarından itibarendir.

Sormayın, bu konuda yaşadığım bir tartışma bana ülke solunda ne kadar çok geri insan bulunduğunu göstermişti.

20. yüzyıl başında Latin Amerika dışındaki dünya klasik sömürge ülkelerle doludur. İngiltere, Fransa, Hollanda, Portekiz, Almanya, İspanya ve Belçika’nın işgal ettiği ülkeler dünyanın büyük bölümünü kapsar. Burada sermaye ihracına dayalı sömürgecilik geri plandadır, asıl olan klasik sömürgeciliktir. Yeni sömürgecilik 1950 sonrasında ağır basmaya başlar.

Lenin’i okumuşlar ama anlamamışlar. Lenin’in Sosyalizm ve Savaş kitabında Çarlık Rusyası için “feodal emperyalist” terimini kullandığını da mutlaka okumuşlardır. Lenin’e göre dönemin Rusyası esas olarak klasik ama bir oranda da modern sömürgecidir. (Lenin kitabındaki ilgili alıntıya bakınız. ( www.enginerkinerkitaplar.blogspot.com )

Neyse konudan uzaklaşmayayım…

Heredot Tarihi’ni –yaklaşık 500 sayfadır) ilkokulu bitirdiğimde okumuştum. Evde vardı. Annem lisede tarih öğretmeniydi. Okudum ve bir şey anlamadım ve galiba önemli olan o kalınlıktaki kitabı okumayı göze alabilmekti.

O zamandan beri ilkçağ tarihini severim. Beni ilgilendiren esas olarak olaylar değil, insan karakterleridir. Alan küçük olduğu için insan özelliklerini görmek daha kolaydır. Bu dönemde hayranlık duyduğum iki kişi vardır: Makedonyalı İskender (Büyük İskender diye de bilinir) ve Hannibal.

İlki Makedonya’dan çıkar ve önce Helen dünyasındaki kent devletlerini denetim altına alır. Ardından Anadolu’ya geçer, önüne çıkanı yener. Zamanın güçlü Pers devletini yıkar. Bilinen dünyanın sonuna kadar gitmeyi hedeflediğinden buradan Hindistan’a gider. İlk savaşı kazanır ama neredeyse üç yıldır yollarda olan askerleri daha fazla ilerlemek istemeyince geri dönmek zorunda kalır.

Kentler kurar (mesela İskenderiye). Helenizmi dünyaya yayan kişidir.

Hannibal ise Kartacalıdır ve Kartaca-Roma savaşı ilkçağın dünya savaşı olarak bilinir. Kuzey Afrika’dan şimdiki İspanya’ya çıkar. Filleriyle Alpleri geçer, Roma ordusunu üç savaşta yener ama sonuçta kaybedecektir.

Roma’da yönetim ordunun başına başkasını getirir (Afrikanus olarak bilinir). Hannibal ile doğrudan savaşa girmek yerine –çünkü kazanamamaktadırlar- dolaylı zayıflatma yolunu seçerler. Mesela Kartaca’dan takviye gelmesine engel olurlar ve savaşı Afrika’ya taşırlar. Hannibal, Afrikanus’a karşı buradaki savaşı kaybeder.

Afrikanus öğrenen ve yaratıcı bir adamdır. İlkçağın tankları sayılan filleri yüksek sesli gürültü yaparak ürkütür, karşı tarafın saflarını bozar.

Roma ne olursa olsun Hannibal’ı yakalamak istemektedir. Kartaca’yı yıkarlar, erkekleri öldürür, kadın ve çocukları köle yaparlar.

Hannibal uzun bir kaçışın sonunda canlı yakalanmamak için bugünkü Gebze’de intihar eder.

Bu savaşlarda insanların karakterlerini, güçlü ve zayıf yanlarını açık olarak görebilirsiniz.

Romalı bir komutanın belirlemesiyle; Hannibal savaşı kazanmayı bilmekte ama zaferi değerlendirmeyi bilmemektedir.

Bir veya iki video sonra dinleyicilere Gladyatörleri anlatacağım.

Gladyatör döğüşlerinin önemli sosyal işlevi olduğunu bilmiyordum.

Az sayıda da olsa kadın gladyatörleri ise hiç duymamıştım.

Bunlarla ilgili olarak filmlerden bilinen çok şey gerçek değildir.

Gladyatörlük Roma kültürüne özgüdür, başka yerde yoktur.