Aşağıda kitabın giriş bölümünü bulacaksınız. İnceleme kitaplarında bu bölüm kitap bittikten sonra yeniden düzenlenir. Bunu dikkate alarak okuyunuz.

ÇİN SOSYALİZMİ  (1949-2022)

GİRİŞ

Kitabın amacı Çin Halk Cumhuriyeti’nin –bundan sonra sadece Çin olarak anılacaktır- 73 yıllık tarihini “sosyalizmde yeni arayışlar” çerçevesinde incelemektir. Bu dönemin anlatımında Çin Komünist Partisi’nin (ÇKP) iktidara geldiği 1949 öncesindeki tarihe kısa olarak değinilecektir.

Mao 1976’da öldü. ÇKP’de kısa bir mücadeleden sonra Mao’nun sosyalizmde sınıf mücadelesi çizgisinin sürdürülmesini savunan ve aralarında Mao’nun eşinin de bulunduğu Dörtlü Çete’yi tasfiye eden Deng Xiaoping ve ekibi, ülkenin gelişme çizgisini aşamalı olarak değiştirdi. 1976’da sosyalist ama üretici güçlerinin gelişimi geri düzeyde olan Çin, 35-40 yıl içinde ekonomik olarak büyük bir güç oldu. 1,6 milyar nüfusuyla insanlığın beşte birini oluşturan Çin’deki bu büyük değişim, dünya ekonomisindeki önemli değişimle birlikte gerçekleşti. “Üretimin maliyeti nerede ucuzsa oraya taşınması” olarak tanımlanan bu süreçte Çin ucuz emek gücüyle önemli aktörlerden birisiydi. Başta ABD ve Almanya olmak üzere güçlü kapitalist ülkeler değişik üretim birimlerini Çin’e taşıdılar. Çin “dünyanın atölyesi” durumuna geldi. Ülke basit eşyalardan ileri teknoloji ürünlerine kadar her alanda ihracata yönelik üretim yapmaya başladı.

Kitap bu süreci ayrıntılarıyla açıklamayı hedefliyor.

Kitapta Mao’nun yapıtlarından alıntılar yer almayacaktır. Sosyalist ülkelerin tarihleri komünist partileri başkanları veya genel sekreterlerinin yapıtlarıyla anlaşılamaz. Sosyalist ülkelerin tarihleriyle ilgili yazdığım kitaplarda da aynı yolu izledim. 1989 Berlin Duvarı’nda Ulbricht ve Honecker’den, Che Guevara Kısa Uzun Bir Hayat’ta Castro’dan, Sosyalizmden Kapitalizme Geçiş – Bulgaristan ve Romanya Örnekleri’nde Jivkov ve Çavuşesku’dan ve son olarak Arnavutluk (1912-1992)’de Hoca’nın yapıtlarından alıntılar yer almaz. Onların yapıtları ülkenin kendilerinden sonraki tarihini açıklayamaz. O büyük değişimin temelleri partinin ve ülkenin en yetkili kişisi oldukları yıllarca süren dönemde bulunmaktadır.

İki örnek vermek gerekirse;

Enver Hoca 1975’te öldü, beş yıl sonra büyük değişim başladı, yedi yıl sonra Arnavutluk açık olarak artık sosyalist değildi.

İkinci örnek Mao’dur.

Kitabın ilk bölümü “üç modernleşme” başlığını taşıyor. Burada kapitalist modernleşme, SSCB’nin sosyalist modernleşmesi ve Çin’in 1978 sonrasındaki özgün modernleşmesi ana hatlarıyla açılanacaktır. Bu özgün modernleşme; Sovyet tipi, İleriye Doğru Büyük Atılım ve Kültür Devrimi adı verilen farklı sosyalist gelişme anlayışlarını kapsayan süreçlerin başarısızlığı temelinde yükselir.

İkinci bölüm, 1949 öncesinin kısa anlatımıdır. Burada birkaç bin yıldır sınırları fazla değişmeyen büyük bir ülkede yaşayan ve değişik milliyetlerden oluşan Çin halkının kültürel geleneklerinden –imparatorluğun resmi anlayışı ve gerçekte bir ahlak öğretisi olan Konfüçyüsçülük gibi- ve 19. yüzyıldan başlayarak yaşanılan önemli değişimlerden söz edilecektir –yarı sömürgeleşme, 1911’de Sun Yat Sen’in önderlik ettiği devrim gibi-.

Üçüncü bölüm, Çin marksizminin oluşumudur. Çin, köylülerin komünist partisi önderliğinde demokratik ve sosyalist devrim yaptığı ilk ülkedir. Marksizm Çinlileşirken ÇKP ile III. Enternasyonal arasındaki sorunlar anlatılacaktır.

Dördüncü bölüm, ÇKP’nin iktidara geldiği 1949’dan Mao’nun öldüğü 1976’ya kadarki dönemi kapsar. Sovyet tipi gelişme modelinin tıkanması, İleriye Doğru Büyük Atılım ve Kültür Devrimi incelenecektir.

Bu bölümde ayrıca ÇKP ile SBKP ve Sovyet tipi partiler arasındaki farklılıklar da açıklanacaktır. ÇKP’de parti içindeki farklı görüşler Politik Büro’da çözülmez, halka yansır. Taraflar duvar gazeteleri ve açık toplantılarla tartışırlar ve çatışma yaşanılan durumlar da az değildir. ÇKP tarihi aynı zamanda şiddet tarihidir.

Beşinci bölümde Mao sonrasında sosyalist gelişmedeki değişim incelenecektir. Bu dönemin iki önemli ismi Deng Xiaoping ve Xi Jinping’dir.

Altıncı bölüm, Çin sosyalist midir ve ÇKP’nin sosyalizmi yeniden tanımlaması konusuna ayrılmıştır.

Yedinci bölümde Mao’nun tarihteki yeri ve Maoizmin küresel tarihi işlenecektir.

Sonuç bölümünün ardından İngilizce ve Almanca referans listesiyle kitap sona erecektir.

Metin içi referanslarda önceki kitaplardaki yöntem kullanılacaktır: yazarın soyadı, yayın tarihi: sayfa.

Referans verilen İngilizce ve Almanca kitapların yazarları ya Çinli ya da büyük oranda Sinologdur. Çin dili, tarihi ve kültürü hakkında önemli bilgi birikimine sahiptirler.