Birkaç kere yazmıştım sanıyorum, sürekli benzer konularla uğraşmak beni sıkıyor. O zaman fizik kaçtığım konu oluyor genellikle. Neyse ki her konuda kitap bulabileceğiniz büyük üniversite kütüphanesi var. Aslında başka bir yerdeki doğa bilimleri kütüphanesine gitsem çok daha fazlasını bulurum ama merkez kütüphane şimdilik yeter diyelim.

Konu, paralel evrenler.

İçinde bulunduğumuz evren, muhtemel evrenlerden birisidir. Başka evrenler de pekala olabilir.

Bunu inceleyen bir teori de bulunuyor: Stringtheorie.

Bir şeyin matematik olarak varolma ihtimalinin bulunması mutlaka onun var olduğu anlamına gelmez. Aranıp bulunması gerekir. Bulununcaya kadar matematik olarak varolması ihtimali iyi bir hipotez olmanın ilerisine gitmez. Ama matematik olarak o ihtimal, size neyi arayacağınızı gösterir.

Bilim tarihinde arayıp bulmanın örnekleri bulunuyor.

Birisi anti madde ile ilgilidir.

İngiliz matematikçi Dirac pozitif elektrik yüklü elektronun varlığını –pozitron denir- matematik olarak bulur. Bu ilk anti madde örneğidir. Madde ve anti madde karşılaştığında birbirini hemen yok ettiği için anti maddeyi bulmak çok zordur. Dünyada bulunamaz ama pekala uzaydan gelip çok kısa süre yaşayabilir.

Nitekim matematik olarak “olabilir” belirlemesinden sonra anti madde bulunuyor da… Muhtemelen anti maddeden oluşan başka bir evren de var ama oraya gidemeyiz çünkü biz maddeyiz ve onunla temas ettiğimiz anda karşılıklı yok oluruz.

Bunun esprisi de vardır: Burada Dirac varsa, bir yerlerde de anti Dirac olabilir.

Ama iki Dirac karşılaşamaz çünkü karşılıklı olarak birbirlerini yok ederler.

İkincisi, Einstein’in Genel Görelilik Kuramı uyarınca bulduğu çekim dalgalarıdır (Gravitasyonswellen). Einstein matematik olarak buluyor ama buluşunun kanıtlanabileceğini tahmin etmiyor çünkü bunlar çok zayıf dalgalardır, ölçülmeleri neredeyse mümkün değildir.

Birkaç yıl önce ABD’li fizikçiler matematik olarak bulunmasından yüz yıl sonra bu dalgaları ölçmeyi başardılar ve hemen Nobel Fizik Ödülü’nü aldılar.

Yaşadığımız evrendeki doğa yasaları muhtemel başka bir evrende de geçerli midir, bilmiyoruz. Büyük ihtimalle orada başka doğa yasaları vardır.

Milyonlarca kilometre uzaklıktaki galaksilerin ışıklarının analiziyle yaşları ve bileşimleri saptanabiliyor. Spektroskopi fiziğin genç sayılabilecek bir bölümüdür ve kimya ile de iç içedir.

Milyonlarca kilometre uzaklıktaki bir gök cismi için de aynı doğa yasalarının geçerli olduğunu kabul ediyoruz. Bunu kabul etmeden inceleme yapmak mümkün değildir. Felsefede bu varsayımın adına holizm ya da genellemecilik deniliyor. Bugüne kadar tersi görülmediği için dünyada geçerli olan doğa yasalarının milyonlarca kilometre uzaklıktaki cisimlerde de geçerli olduğu kabul ediliyor. Bazı kitaplarda buna “fizikteki metafizik” de denilir. Kural var ama kanıtlayamazsınız, tersi de kanıtlanmamış durumdadır. Günün birinde, çok uzaklarda, bildiğimiz yasaların geçmediği olgusuyla karşılaşabiliriz. Böyle bir durum ortaya çıkarsa eğer, fizik başta olmak üzere bütün doğa bilimleri değişmek zorundadır.

Pratikte görülmemiştir ama teorik olarak mümkündür.

Doğa bilimlerinin sosyal bilimlere büyük üstünlüğü de buradadır. “Dediğim dedik, çaldığım düdük” diyemezsiniz. Yeni bulgular ortaya çıkmışsa, teori de kısa zamanda değişmek zorundadır.

Sözde kolay geliyor ama pratikte gerçekleşmesi epeyce zordur.

Mesela Ailenin, Devletin, ve Özel Mülkiyetin Kökeni kitabındaki tezler sınırlı geçerliliğe sahiptir, genelleştirilemezler. Engels bu kitabı yazdığı dönemde Etnolog Morgan’ın araştırmalarından çıkan sonuçları genelleştirmiştir ama sonraki yıllarda başka etnologlar farklı alanlarda başka sonuçlara ulaşmışlardır.  Mesela artı ürünün ortaya çıkması mutlaka sınıfsal ayrışmaya götürmeyebiliyor. Keza devlet mutlaka baskı aracı olmayabiliyor.

Farklı ilkel toplumların incelenmesinden farklı sonuçlar çıkıyor.

Bunları izlemek yerine kitaptaki tezleri tekrarlamak genellikle daha kolay oluyor.

Doğa bilimlerinde böyle yapamazsınız.

Tahmin edebileceğiniz gibi paralel evrenler konusunda da spekülatif kitaplar oldukça fazladır. Bu tür kitaplardan uzak durabilmeniz için biraz fizik ve evrenbilim bilgisi gerekiyor.