Çin Sosyalizmi (1949-2022) kitabı biterken, sonraki konu için kafa yormaya başlamıştım. Değişik alternatifler vardı ama halen karar veremedim.

Önceden Yugoslavya’yı düşünüyordum, Çin konusuna başlamadan önce bu konuda epeyce  okumuştum. Denilebilir ki kitabın iskeleti tamamdı, araların dolması gerekiyordu. Bu da az iş değil ama benim için baştan öğrenilecek bir konu değildi.

Şimdilik dursun.

Sonra aklıma okumalarına yeni başladığım “Çin’in güneyi, Hindistan’ın doğusu” olarak adlandırılan bölge geldi. Buraya güney doğu Asya deniliyor. Önde gelen ülkeleri Vietnam, Endonezya, Filipinler olan bir bölge…

Vietnam’ı düşünüyorum açıkçası…

Bu konuda kaynaklar var ama yeterince bulabileceğimden şüpheliyim.

Çin konusundaki kadar zengin kaynak bulunmuyor.

Ezbere konuşmayayım, o bölümle ilgili kütüphaneyi ziyaret edip durumu yerinde görmem gerekiyor. Çin kadar zengin değil, burasını biliyorum ama Çin de fazla zengindi.

Vietnam ne kadarmış, yerinde görmek gerekiyor.

Eski Fransız sömürgesi olduğu için mutlaka Fransızca kaynaklar da vardır ama bunları okuyacak kadar Fransızca bilmiyorum. Normalde İngilizce ve Almancanın yeterli olması gerekir ama bakalım…

Ho Chi Minh’in biyografisini okumuş ve Vietnam hakkında bir şey bilmediğim sonucuna varmıştım. 1968’in dünya çapında ortak konusu Vietnam olmakla birlikte, bu ülke tarihi hakkında bilinen ve merak edilen azdır.

Ho Chi Mihn’in Fransız Komünist Partisi kurucuları arasında bulunduğunu hayretle öğrenmiştim.

Fransa ile savaş, Dien Bien Phu, sonra ABD ile savaş bilinir; o kadar.

Bölgede ilk kurulan komünist partisi Hindiçin KP’si adını taşır, ardından yerel komünist partilerine ayrışır. Bu ayrışma sırasında silahlı çatışma yaşandığı aklımda kalmış, ayrıntılarını şimdi hatırlamıyorum. Özellikle Vietnam ile Kamboçya arasında tarihsel sınır sorunları bulunuyor.

Vietnam sosyalizmini anlatmak için, o ülkenin tarih ve kültürünün ileri derecede olmasa bile öğrenilmesi gerekir. Çin sosyalizmini anlatırken bunu yapmaya çalıştım. Konfüçyüs öğretisinden söz etmeden bu tarih anlatılamazdı.

Çin tarihinde imparatorluk döneminden, milattan önceki yıllardan başlayan devlet örgütlenmesi ve iyi seçilerek görevlendirilen bürokrasi geleneği vardır. KP bu geleneği kendine uydurarak almıştır.

Çin ve Vietnam’da bağımsızlık savaşıyla iç savaş birliktedir.

Çin’de KP ile Komüntang arasında, Vietnam’da Vietminh ve sonra Vietkong ile Fransa ve ABD işbirlikçileri arasında yıllarca şiddetli savaş yaşanmıştır.

Çin’deki halk ordusunun komutanlarının adları pek bilinmezken, önce Vietminh ardından da Vietkong’da 20. yüzyıl tarihinin büyük generallerinden birisi vardır: Giap.

“Bütün hayatımı ormanda düşmanı nasıl yeneceğimi düşünmekle geçirdim,” sözü O’na aittir.

Giap’ın 1980 öncesinde Türkçede bir kitabı yayınlanmıştı: Halk Savaşının Askeri Sanatı. Hemen alıp okumuştum. Vietkong’un gerilla savaşı taktikleri –coğrafya farklı olduğu için- bize uymuyordu ama ilk cümleyi şimdi bile hatırlıyorum: “Halk savaşı politik olarak tecrit olmuş düşmanı askeri olarak yenmek için verilir.”

Vietnam’da dağların değil ormanların gerillası vardı.

Konuyla ilgili bu kadar yazınca hevesim de arttı doğrusu.

Birkaç gün içinde şu kütüphaneyi ziyaret edeyim, o zaman daha somut konuşabilirim.