Vietnam tarihi hakkında yazmayı planladığımı önceki yazılarda belirtmiştim. Bir süre sonra anladım ki bu ülkenin tarihini Laos ve Kamboçya’yı dışlayarak anlatmak mümkün değildir. Burada tarihten kastettiğim Fransız sömürgeciliğinden sonraki tarihtir. Üç ülke de Fransız sömürgesi olmuştur.

Haritaya bakarsanız Vietnam ile Laos arasında uzun bir ortak sınır olduğunu görürsünüz. Vietnam yönetimi kaçınılmaz olarak Laos’taki rejimle yakından ilgilenecektir. Kamboçya ile de ortak sınır vardır ama kısadır.

Laos’taki sosyalist hareketin oluşumu ve gelişmesinde (Pathet Lao) Vietnam komünistlerinin önemli rolü bulunuyor. Vietnam ince uzun bir ülkedir. Fransa’nın Dien Bien Fu’da yenilgisinden sonra ülke 17. paralelden başlayarak ikiye bölünür. Kısa süre sonra ABD müdahalesi başlar. Kuzeydeki Vietnam Demokratik Halk Cumhuriyeti’nden ABD kuklası yönetimin bulunduğu güneye asker ve malzeme sevkiyatı Ho Chi Minh yolu olarak bilinen tüneller üzerinden yapılır ve bunların önemli bölümü Laos topraklarındadır. Küçük bölümü de Kamboçya’dan geçer. ABD bu nedenle üç ülkeyi de bombalayacaktır.

Laos halen demokratik halk cumhuriyetidir. Bir süre iktidarı ele geçiren Kamboçya Komünist Partisi daha sonra ABD’yi yenilgiye uğratarak birleşmiş Vietnam ordusunun müdahalesiyle devrilir. Başka bir yönetim başa gelir ve 1990 sonrasında da ülke tarafsız statüye sahip olur.

Konu çok büyük, küçültülmesi gerekiyor.

Kamboçya’yı anlatmayı başka bir çalışmaya bırakacağım. Bu ülkenin Vietnam ile tarihsel sorunlarına yeri geldikçe değineceğim ama KKP ve Pol Pot yönetiminin Birleşmiş Milletler tarafından soykırım olarak nitelendirilen nüfusun en az dörtte birini ortadan kaldırması üzerinde durmayacağım. Kamboçya’yı başka bir çalışmada ele almak doğru olur.

Bazılarınız diyebilir ki, Kamboçya ile kim ilgilenir?

Böyle bir soru beni ilgilendirmiyor.

Kamboçya tarihi, 20. yüzyıl sosyalizm tarihinin parçasıdır ve bu ülkede yaşanan oto-soykırımın nedenlerinin açıklanması gerekir. Tarihsel nedenlerin bulunması gerekir.

İlgilenmeyen ilgilenmesin.

Benzer bir durumla 1975’te Türkiye Devriminin Acil Sorunları’nı yazdıktan sonra da karşılaşmıştım. “Mahir Çayan gerekeni yazmıştır, buna ne gerek vardı?” türünden “eleştiri”yi çok duydum.

Aldırmadım.

Yazılmasından 30 yıl kadar sonra TDAS, 1975-1980 döneminin önde gelen yapıtlarından birisi olarak kabul edilmeye başlandı.

Kaliteli yapıt üretiyorsanız, o yolunu açar.

Uzun sürebilir ama açar.

Vietnam tarihinde beni asıl ilgilendiren ve özellikle ağırlık vereceğim konu, bu ülkenin yaşadığı değişimdir. Pazar ekonomisinin bu ülkeye özgü çeşididir.

Şunu da unutmamak gerekiyor: Vietnam savaşı bizim kuşağın hayatını derinden etkilemiştir. Sadece bizde değil hemen her ülkede Vietnam’daki savaşı önemle konu almayan sosyalist bir hareket olmamıştır.

Dolayısıyla bu savaşın da ayrıntıya girmeden incelenmesi gerekir.