Komünist Salih Kayır, yeşil-ela gözlü; öğrenciliğinde sarı lakaplı …
Köyünün hatibi.. eşinin komünisti… kitabevde yaşardı…
Gazeteler kesilip biçilir sayfalarca saklanır… Evi toplama derdinde
olan eşi Feride , arada bir isyan eder ama dokunamaz gazetelerine,
kitaplarına..
Gaz  lambasında -iki odalı okul lojmanında- saat  12’yi geçtiği an
komünist kitap okur..
Gür ses yayılır çocukların odalarına masal sesi gibi…Salih Hoca ,
Feride hanım’a Roman okuyordu… Orhan Kemal’in Bereketli
Toprakları’ndan tutun da  Yaşar Kemal’e ve Kafka-Gorki’ye dek…
Sağ-sol her türlü farklı görüşlerin  gazetelerini  alan Salih Hoca,
Feride hanım’a saklambaç  gazetesi ve cep foto  kitapçıkları
getirirdi…
Bir süre sonra  oda duvarından gelen  masal ses kesiliverdi; küçük
kızı, Behrengi’nin  kitaplarıyla, Exupry’nin  küçük prens-güneşi
uyandırmayalım ve bir çok yazarın komünist  masallarında uyurdu; kalın
kitapları okuması için 15 yaşına gelmesi gerekiyordur…

Feride  hanım ise  Saklambaç gazetesi (ilave) ve cep fotolarını
itibar göstermezdi; artık…
Köylü kadınlarına bir film gibi, romanlardaki aşkları, paylaşımları,
sömürüyü, eşitlikleri anlatır…
Feride hatun  , yatak odasında  okumaya başlamasıyla Salih Hoca
klasik romanları ona  devretmiştir …

Şeyh Bedreddin’in Varidat’ını ,  İsmail Beşikçi’nin yasak kitaplarını
ve koca kütüphanenin  bitirildiği geceler sessiz….
Kütüphanesine çift sıralanan kitaplar da sığmayınca,  pencerelere
kadar  her yere konurdu…
Devrimci  arkadaşlarının  ve köylü’nün uyarısıyla  27 Mayıs
İhtilalı’nda tüm kitaplarını yakar….
1980 İhtilalı’nda de  tekrar oluşturduğu kütüphanesindeki tüm
kitaplarını (kızının kitapları da dahil)  köyde bir tarlaya gömer… On
yıl sonra  siyah küllerle karşılaşır…

TURANCILIKTAN KOMÜNİSTLİĞE

Yangından kurtarılmış  yarım kalmış günlükler….
1953 yılında  Muş-Hakkari’de,  Kürt çocuklarına (asker olarak) ilk
öğretmenlik görevini gerçekleştirir..

Yatılı okulların yoksul  gençleri  olarak Nihat Atsız’ların
şiirleriyle ve Turancılıkla beslenirler…

Arnavut annesi  Arnavutça dua okurdu, bilirdi… Alay edildiğinden
Arapça okumayı öğrenmişti…

Ve bir gün  kapısı çalınır;bir delikanlı Kürtçe bir şeyler söyler..Anlayamaz…
Bir davettir… …  tercüman aracılığıyla mahalleli tarafından mevlüde
davet edildiğini öğrenir.
1953 yılında  ilk kez Kürtçe mevlüt dinlemiştir…

DİL SANCISI..
Rengarenk giysili Kürt çocukları karşısında yaşadığı dil sorunu…

İsimleri bile farklıdır çocukların burada…
Ve ülkesinde başka bir dilin farkında olduğu o ilk günleri sancılıdır…
Anılarında ‘duvar’ kelimesini anlatamadığını  uzunca  yazar…
Türkçe  öğretmek için Kürtçe’yi öğrenir…
Sonra Tunceli-Mazgirt’deki öğretmenlik yılları…
Bir öğretmen olarak, asimilasyonda rol aldığını Kürt köyünde anlar!...

Köyü’ne döndüğünde  komünisttir Salih Hoca…. Arkadaşlarının çoğu
Turancı… ve önemli görevlerde …

Küçük kızına anlatır  Türkiye’deki halklardan Kürt halkının yaşadığı
zorlukları, sömürüyü, zulmü, asimalasyonu…
Dünya’da  Filistin Halkının özgürlük mücadelesini, çadırlarda savaşlarını da …

Köylüsü artık CHP yerine TİP’e oy verenlerin yoğunluğundadır… Salih
Hoca, köyün imamına da TİP’e oy verdirir…
İmam, ‘Aman hocam kimseye söyleme’ der..
Sonra köy kara listededir…
Yıl ; 2011
82 yaşındadır Salih Kayır… on yıla  6 beyin felci sığdırmıştır…
felçlerini okuyarak atlatır…
Son  felç  ise artık beyin cümlelerini kekeletmeye başlatmıştır…
Zorlukla yazar…
Boş deftere    Arnavutça bir şeyler yazarken, Kürt kızına olan aşkı
çıkıverir ortaya… adını yazar İnci  …
Kayır’ın  peygamberi Hayyam’dı, bilirdim de  Varidat’ı muska gibi
sakladığını son aylarında  tüm defterin boş sayfalarında VARİDAT yazan
kelimesi ile öğrendim…

ONLAR  BİN YILLIK AŞIKTI…
NOT: Salih Hoca  toprağa saklanmasından bir yıl sonra  aşkı Feride’yi
de yanına aldı…
22 Haziran 2011’de Salih Hoca son felciyle yatalak oldu… 30 Kasım
2011’de vefat etti…
22 Haziran 2012’de Feride Hanım  felç geçirip yatalak oldu… 16 Kasım
2012 tarihinde vefat etti..