Eskiden olduğu gibi seçim yaklaştıkça türlü çeşitli seçim anketleri görülmeye başlandı. Bu durum bize özgü değil… Farklı ülkelerde de çok sayıda kuruluş seçim anketi yapar ve yayınlar. Bizde farklı olan bu anketlerde çıkan sonuçlar arasındaki büyük faklılıktır. Anlaşıldığı kadarıyla hemen her partinin birlikte çalıştığı bir seçim anket kuruluşu bulunuyor. Yıllar önce Deniz Baykal CHP’nin başındayken bu parti bir kuruluşa seçim anketi yaptırmış ama Deniz Baykal sonucu beğenmemişti. Şirket yöneticisi de “düzeltiriz efendim” demişti. Aynı anlayış halen sürüyor. Hatta AKP için kendilerinin bildiği gerçek anket sonuçlarıyla kamuoyuna manipülasyon amacıyla açıklanan sonuçların farklı oldukları bile söylenebilir.

Seçim anket sonuçları da seçim propagandasının parçasıdır. Bu nedenle de önceki seçimlerde sonucu yaklaşık doğru tahmin edebilmiş olanlar dışındakileri dikkate almamak gerekir.

Seçim anketi belirli bir kitleye, “önümüzdeki Pazar seçim olsaydı hangi partiyi seçerdiniz?” sorusunun sorulmasıyla yapılır.

Soru sorulacak belirli kitlenin seçimi önemlidir. Ülkedeki bütün seçmenlere tek tek soramayacağınıza göre, anket temsili olacaktır. Temsili bir ankette iyi sonuç alabilmek için soru sorulacak kitleyi iyi seçmek gerekir. Bu nedenle “ülke çapında 3000 kişiye sorularak yapılan ankette…” diye başlayan sonuç açıklaması pek anlam taşımaz. Bu 3000 kişi ağırlıklı olarak İzmir ve çevresindense CHP, Osmaniye çevresindense MHP, Diyarbakır çevresindense HDP veya başka bir bölgede AKP genelde olduğundan daha fazla görünecektir.

Temsili kitleyi iyi seçebilmek için önceki seçim sonucuna bakmak, hangi ilin ne kadar milletvekili çıkaracağını dikkate almak gereklidir.

Mutlaka başka kıstaslar da vardır.

Buna rağmen, en iyi yapılan seçim anketinde bile bir ya da iki puanlık hata marjı bırakılır. Almanya gibi değişik seçim anketlerinin birbirine yakın sonuç verdiği ülkelerde bile bir parti için yüzde 10 denildi mi, bunun anlamı yüzde 8-12 arasında demektir. En az hata marjı bile bir puandır, eksik veya fazla…

Bu marj birkaç nedenle bırakılır:

Birincisi: Temsili kitlenin seçiminde mutlaka geneli yansıtmayan yönler olacaktır.

İkincisi: Soru sorduklarınızın bazıları seçimde şu veya bu nedenle oy kullanmayacaktır.

Üçüncüsü: Soru sorduklarınız şu andaki görüşlerini söylüyorlar ama bu görüş üç ay sonrasında da aynı kalmayabilir. Çoğunluğun görüşü değişmeyebilir ama yine de değişenler olacaktır.

Bütün bunlar hata marjı olarak anket sonucuna yansır.

Buradan hareketle, “HDP’nin yüzde 10 barajını aşması için küçük bir artışa gerek var. BHH destekleseydi bu yapılabilirdi” gibi bir saptamanın gerçeklikle ilişkisi yoktur.

BHH’nin oyu yüzde 0,1-0,2’dir. Hepsinin HDP’ye oy vereceğini varsaysak bile buradan hiçbir sonuca ulaşılamaz. Bu kadar detaya kadar inebilmiş bir seçim araştırması olamaz, varsa da ciddi değildir.

Örneklersek, “HDP’nin oyu yüzde 9,8 görünüyor. Buna BHH da eklenebilseydi…” gibi bir düşünce doğru olamaz. 9,8 gibi bir anket sonucunu başka ülkelerde görmek mümkün değildir; bizde görülebilir tabii… Ama bu sonuç bile gerçekte 7,8-11,8 arasında demektir.

Gereksiz işlerle uğraşmayı bırakıp HDP’nin oylarını artırmaya çalışmakta yarar var.

Ek olarak bir noktayı daha belirtmek gerekir:

Seçim anketleri sadece ülkede yapılıyor. Bu seçimde ise, genel bir seçimde ilk kez olarak, ülke dışında yaşayanlar da oy kullanacak. Ülke dışında yaklaşık dört milyon oy bulunduğu tahmin ediliyor. Bu nedenle de ülkede çıkan rakama, ülke dışındaki örgütlülük durumuna göre bir veya iki puan ekleme yapmak gerekir.