İster “evet” oylarını isterse “hayır” oylarını fazla göstersin, yapılan tahminlere inanmayın diyerek başlayacağım. “Yüzde 63 evet” veya “yüzde 61 hayır” gibi araştırma sonuçları duyuyoruz, bunlara inanmamak gerekir.

En iyi yapılan kamuoyu seçim tahmininde bile yüzde 3 oranında yukarıya veya aşağıya doğru kayma payı bırakılır. Mesela yüzde 52 demek, yüzde 49 ile yüzde 55 arasında demektir. Yüzde 49 olunca azınlığa düşüyorsunuz. Yüzde 52 diye ya da buna benzer kesin bir oy oranı olamaz. Ek olarak bizdeki kamuoyu yoklamalarının ne kadar ciddi yapıldığı da ayrı bir sorundur.

Herkese tek tek tercihinin evet mi hayır mı yönünde olacağını soramayacağınıza göre yapılan araştırmanın temsili olması gerekir. İyi araştırmalarda bile en fazla 20 bin kişiye görüşü sorulur. Bu kişilerin uygun biçimde, oy kullanacak tüm kişilerin genel eğitimini yansıtacak şekilde seçilmesi gerekir.

Bu kişileri Konya ve İstanbul Fatih’ten seçerseniz yüzde 90 oranında evet bile çıkarabilirsiniz. Sonuçta araştırma yaptınız, çok kişiye fikrini sordunuz ama yaptığınız tamamen yanlıştır; geneli temsil etmez.

Benzer örnek hayır için de verilebilir.

Araştırma yaptığınızda insanların doğru cevap vereceklerini temel alırsınız. Mevcut durumda böyle olmayabilir. Hayır diyenlerin gözaltına alınması medyada yer aldıkça insanların doğru cevap verme ihtimali de azalıyor. Şu veya bu nedenle hayır tercihini belirtmekten çekinebilir ve evet diyebilir. Bunların oranını tahmin etmek zordur.

Bir başka konu, insanların zaman içinde fikir değiştirmeyeceklerinin varsayılmasıdır. Bugün evet diyenin fikrini değiştirmeyeceği ya da hayır diyenin de aynı şeyi yapmayacağını bilmek zordur. İnsanımızın çabuk etkilendiğini, küçük iyilikleri kolayca genellediğini düşünürsek bu konudaki fikir kaymasının da dikkate alınması gerekir. Bunu da belirlemek zordur.

Hayır ağır basacakmış gibi görünüyor ama görünüyor, hepsi bu kadar; değişebilir de…

Bu yılki üniversiteye giriş sınavlarında çok kişi yine matematik sorularını çözememiş. Matematikten sıfır çekenlerin ya da tek soruyu bile doğru cevaplandıramayanların sayısı az değilmiş. Matematikte ne kadar kötü durumda olduğumuzu seçim tahminlerinde görmek de mümkündür.

Danışmanları iletmiş olsa gerek, cumhurbaşkanına göre evet oyları hızlı yükseliş gösteriyormuş.

Diyelim ki böyledir ama bu bir şey ifade etmez.

Evet oyları yüzde 30-32-35-39 olarak kısa zamanda yükseldi diyelim. Hızlı bir yükseliş, burası doğru ama yine azınlıktasınız. Hızlı yükselmek çoğunluk olmak anlamına gelmiyor ki!

Ülke dışında yaşayan TC vatandaşlarının oy kullanma süresi dün gece sona erdi. Seçime katılım oranı artmış ama fazla değil… Rakamlar tam belli değil ama yüzde 50’yi biraz geçmiş gibi görünüyor. Bu oran normal çünkü ülke dışında sadece konsolosluklarda oy kullanılabiliyor ve herkes de konsolosluk yakınında oturmuyor. Oy kullanmak için gidiş-geliş 400 km. yol yapmak zorunda olanlar var.

Seçime katılım oranını artırmak için oy kullanma hakkı olanların herhangi bir konsoloslukta oyunu kullanabilmesi yönünde değişiklik yapıldı. Daha önce ancak kayıtlı olunan yerde oy kullanılabiliyordu. Bu nedenle Almanya ile Fransa arasındaki küçük bir ülke olan Lüksemburg’a epeyce yığılma olmuş. Değişikliği bilmeyenler Lüksemburg’da kayıtlı seçmenin çok üzerinde oy kullanılmasını garip karşılıyorlar ama hiç garip değil… Orası yakınmış, oraya gitmişler…

Ülke dışındaki oylamada seçmeni sandığa götürebilen oyunu artırır. Önceki seçimlerde (7 Haziran ve Kasım seçimi) iki parti, AKP ve HDP uzak yerlerdeki seçmeni otobüslerle konsolosluklara taşımışlardı. AKP Almanya’da yüzde 60 oranında oy alırken, ikinci parti yüzde 20’yi geçen HDP idi.

Türkiye’de böyle bir sorun yok, oy kullanmak daha kolay…

Seçime katılmak özellikle önemli, seçim bittikten sonra sandıkları iyi korumak da bunun kadar önemlidir.

Bekleyip göreceğiz…