Engin Erkiner
Taşınma | |
Yeni adres yazinverlag.org | |
Diğer Yazıları |
En yeni yazılar
Bugün | 276 | |
Dün | 2655 | |
Bu hafta | 26259 | |
Bu ay | 10695 | |
Toplam | 10849536 |
Konuk Yazılar
İrfan Dayıoğlu - Seçme Yazılar | |
https://drive.google.com/file/d/1Dyw__ 2qmorBMYKu19I4bQPDmwSYpqzPZ/view?usp= drive_link | |
Bütün Yazılar |
20. yüzyılda iktidardaki sosyalizmin tarihi |
Engin Erkiner tarafından yazıldı |
Perşembe, 03 Ekim 2024 18:34 |
20. yüzyılda iktidardaki sosyalizmin tarihini yazmaya yıllar önce karar vermiştim ama konu gözümde büyüdükçe büyüyordu. Son yirmi yılda diyeyim konu yine gözümde büyük ama eskisi kadar endişelenmiyorum. Demokratik Almanya Cumhuriyeti tarihini 1989 Berlin Duvarı adıyla 20 yıl önce yazmıştım. Birkaç yayınevi dolaştıktan sonra 19 yıl önce basıldı. İlginç bir şey, böyle bir tarihi basmaya çekiniyorlardı. Alanında ilkti, bir nedeni bu olabilirdi; ikinci nedeni ise kimsenin konuyla ilgili hemen hiçbir şey bilmemesiydi. Ardından Küba geldi. Che Guevara – Kısa Uzun Bir Hayat kitabı bu konuyu inceler. Ardından Sosyalizmden Kapitalizme Geçiş: Bulgaristan ve Romanya Örnekleri geldi. Sonra Arnavutluk (1912-1982) geldi. Sonra büyük konu Çin gündeme geldi. Çin Sosyalizmi (1949-2022) yayınlandı. Ardından Vietnam-Laos ve Pazar Sosyalizmi, daha sonra Kamboçya – Kendini Yıkan Devrim. Şimdi Kuzey Kore üzerinde çalışıyorum ama konu hala büyük sayılır. Sırada Polonya, Yugoslavya ve Macaristan bulunuyor. Çekoslovakya da eklenebilir. Polonya ve Macaristan iki yönden önemlidir: Sosyalist blokta ilk ayaklanma 1956’da Macaristan’da yaşanır. İlk aslında DAC’de 1953’te olmakla birlikte boyut olarak küçüktür. 1989’da Macaristan Berlin Duvarı’nın yıkılmasında önemli rol oynar. DAC vatandaşları vizesiz olarak Macaristan’a gidip F. Almanya elçiliklerine sığınırlar. Bir süre sonra Macaristan bu insanlara F. Almanya’ya geçiş izni verir. DAC’nin boşalmaya başlaması iktidarı iyice sıkıntıya sokacaktır. Polonya ise Orta ve Doğu Avrupa’da sosyalizmin çözülmesinin ilk adımıdır. Bu adımın başını çekenler de Dayanışma Sendikası’nda örgütlü işçilerdir. SSCB’yi bir bütün olarak incelemek mümkün değildir çünkü parçaların farklı tarihleri vardır. Mesela Baltık ülkeleri, mesela Orta Asya gibi… Bu bölgede Özbekistan tarihi mutlaka incelenmelidir. Geçen yıl araştırdığımda yeterli kaynak yoktu, zaman içinde çoğalır sanıyorum. Çekoslovakya tarihini büyük oranda biliyorum. Bu da yazılabilir. Dubçek, Ota Şik ve 1968 Çekoslovakyası… Nikaragua tam bu kategoriye girmese bile onu da yazacağım. Ve sürekli yeni kitaplar yayınlanıyor. Konu hakkında iyi bilgiye sahipseniz çoğunu okumak gerekmiyor çünkü tekrar sayılırlar ama bazıları ilginç denebilir. Bu tarihte odak nokta şimdilik Çin’dir. Konu hakkında birkaç kitap bile okumamış insanlar teoriler uyduruyorlar. Ya da birisi gidip görmüş diyelim… Ne olmuş görmüşse! Burası 1,6 milyarlık ülke; üç kentte birkaç mahalle gezmekle anlaşılmaz. Sosyalist harekette pazar sosyalizmi kavramını gündeme soktuğum iyi oldu. Bugün sosyalist olmak iddiasındaki 5 ülkede –Çin, Vietnam, Laos, Küba, Kuzey Kore- ülke koşullarına göre değişen özelliklerde pazar sosyalizmi vardır. Pazar sosyalizminin temel özelliği aynıdır: kapitalist ekonominin bazı özelliklerini sosyalist ekonomiye entegre ederek kullanmak… Bunun hangi derecede olacağı ülkesine göre değişiyor. Mesela Kuzey Kore, Çin modelinin kendisine uymadığını açıkladı. Yıllar önce kaç kere yazdım: komünist partilerin üst yönetiminden burjuvazinin doğmasını açıklayamazsanız, 20. yüzyılda iktidardaki sosyalizm tarihinden bir şey anlamanız zordur. Şimdilik bu kadar…
|